Κλινική Νευροψυχολογία: Ένας οδηγός για ασθενείς και τις οικογένειές τους
Τι είναι η κλινική νευροψυχολογία;
Η κλινική νευροψυχολογία είναι μία επιστημονική επαγγελματική ειδικότητα που επικεντρώνεται στη λειτουργία του εγκεφάλου. Ο κλινικός νευροψυχολόγος είναι ψυχολόγος κάτοχος άδειας άσκησης επαγγέλματος, με εξειδικευμένη γνώση πάνω στον τρόπο με τον οποίο η συμπεριφορά και οι δεξιότητες συνδέονται με τις δομές και τα συστήματα του εγκεφάλου. Στην κλινική νευροψυχολογία, η εγκεφαλική λειτουργία αξιολογείται με την αντικειμενική εξέταση της μνήμης και των γνωστικών ικανοτήτων. Ύστερα από μία λεπτομερέστατη εκτίμηση των ικανοτήτων, το πρότυπο των δυνατοτήτων και ελλειμμάτων που προκύπτει χρησιμοποιείται σε σημαντικούς τομείς ιατρικής φροντίδας όπως η διάγνωση και ο σχεδιασμός θεραπείας. Ο κλινικός νευροψυχολόγος διεξάγει την αξιολόγηση και προβαίνει στις απαραίτητες συστάσεις. Μπορεί επίσης να παρέχει θεραπεία, όπως γνωστική αποκατάσταση, διαχείριση συμπεριφοράς ή ψυχοθεραπεία.
Για ποιο λόγο παραπέμφθηκα για νευροψυχολογική εξέταση;
Οι νευροψυχολογικές εκτιμήσεις ζητούνται ειδικά για να βοηθηθούν οι γιατροί σας και άλλοι επαγγελματίες υγείας να καταλάβουν πώς λειτουργούν οι διάφορες περιοχές και τα συστήματα στον εγκέφαλο. Η εξέταση με τεστ συνιστάται συνήθως όταν υπάρχουν συμπτώματα ή παράπονα σχετικά με τη λειτουργία της μνήμης ή της σκέψης. Τέτοιες καταστάσεις μπορεί να σηματοδοτούνται από μία αλλαγή στη συγκέντρωση, την ικανότητα οργάνωσης, την ικανότητα συλλογισμού, τη μνήμη, τη γλώσσα, την αντίληψη, την ικανότητα συντονισμού, ή την προσωπικότητα. Η αλλαγή μπορεί να οφείλεται σε διάφορα αίτια, όπως ιατρικά, νευρολογικά, ψυχολογικά, ή γενετικά. Η εξέταση με τεστ θα βοηθήσει στην κατανόηση της παρούσας κατάστασής σας.
Τι ακριβώς αξιολογείται;
Μία τυπική νευροψυχολογική εξέταση περιλαμβάνει την αξιολόγηση των παρακάτω:
- Γενική νοημοσύνη
- Εκτελεστικές λειτουργίες ανώτερου επιπέδου (π.χ., αλληλουχίες, συλλογισμοί, επίλυση προβλημάτων)
- Προσοχή και συγκέντρωση
- Μάθηση και μνήμη
- Γλώσσα
- Οπτικο–χωρικές δεξιότητες (π.χ. αντίληψη)
- Κινητικές και αισθητηριακές δεξιότητες
- Διάθεση και προσωπικότητα
Κάποιες ικανότητες μπορεί να διερευνώνται με περισσότερες λεπτομέρειες από ότι άλλες, ανάλογα με τις ανάγκες σας.
Πώς χρησιμοποιείται η βαθμολογία από τα τεστ για να γίνει κατανοητή η παρούσα κατάστασή μου;
Η βαθμολογία σας θα συγκριθεί με τη βαθμολογία άλλων ατόμων που είναι σαν εσάς σε σημαντικούς τομείς. Ο νευροψυχολόγος μπορεί να κρίνει αν η βαθμολογία σας είναι φυσιολογική για την ηλικία και το μορφωτικό σας επίπεδο, συγκρίνοντάς την με τα σκορ από βάσεις δεδομένων μεγάλου δείγματος υγιών ατόμων. Το ιδιαίτερο πρότυπο που προκύπτει από τα δικά σας σκορ στα τεστ θα αναλυθεί επίσης, ούτως ώστε να εκτιμηθεί αν έχει προκύψει αλλαγή σε συγκεκριμένες ικανότητές σας. Επίσης θα ληφθεί υπόψη ο τρόπος με τον οποίο λύνετε τα διάφορα προβλήματα και απαντάτε στις ερωτήσεις κατά τη διάρκεια της εξέτασης. Με τη χρήση αυτών των μεθόδων μπορούν να αναγνωριστούν οι δυνάμεις και οι αδυναμίες σας.
Σε τι θα μου χρησιμεύσουν τα αποτελέσματα;
Τα αποτελέσματα των τεστ μπορούν να συμβάλουν με διάφορους τρόπους στην κατανόηση της κατάστασής σας.
- Η νευροψυχολογική εξέταση μπορεί να αναγνωρίσει αδυναμίες σε συγκεκριμένους τομείς. Είναι πολύ ευαίσθητη σε ήπια προβλήματα μνήμης και σκέψης τα οποία δεν μπορεί να γίνουν αντιληπτά με άλλους τρόπους. Όταν τα προβλήματα είναι πολύ ήπια, η εξέταση με τεστ μπορεί να είναι ο μοναδικός τρόπος για να ανιχνευτούν. Για παράδειγμα, η εξέταση με τεστ μπορεί να καθορίσει αν οι αλλαγές στη μνήμη είναι φυσιολογικές για την ηλικία, η αν πηγάζουν από κάποια νευρολογική διαταραχή. Η εξέταση μπορεί επίσης να βοηθήσει στην αναγνώριση προβλημάτων που σχετίζονται με παθολογικές καταστάσεις, όπως ο διαβήτης, μεταβολικά ή λοιμώδη νοσήματα, ή αλκοολισμό, που μπορεί να επηρεάσουν τη μνήμη και τη σκέψη.
- Τα αποτελέσματα των τεστ μπορούν να βοηθήσουν στη διαφοροδιάγνωση μεταξύ ασθενειών, κάτι το οποίο είναι σημαντικό καθώς η κατάλληλη θεραπεία εξαρτάται από μία ακριβή διάγνωση. Διαφορετικές ασθένειες οδηγούν σε διαφορετικά πρότυπα δυνατοτήτων και αδυναμιών, όπως προκύπτουν κατά την εξέταση. Έτσι τα αποτελέσματα μπορεί να υποδείξουν ποιες περιοχές του εγκεφάλου μπορεί να εμπλέκονται και ποιες ασθένειες μπορεί να δημιουργούν το πρόβλημα. Για παράδειγμα, η νευροψυχολογική εξέταση μπορεί να βοηθήσει στη διαφοροδιάγνωση μεταξύ νόσου Alzheimer, εγκεφαλικού, και κατάθλιψης. Ο γιατρός σας θα χρησιμοποιήσει αυτές τις πληροφορίες μαζί με αποτελέσματα από άλλα τεστ, όπως απεικονίσεις του εγκεφάλου και αναλύσεις αίματος, έτσι ώστε να φτάσει στην κατά το δυνατό λεπτομερέστερη διάγνωση.
- Μερικές φορές η εξέταση με τεστ χρησιμοποιείται για να καθοριστεί ένα «κατώφλι επίδοσης», ή για να καταγραφούν οι ικανότητες ενός ατόμου, πριν παρουσιαστεί κάποιο πρόβλημα. Με αυτό τον τρόπο, οι μετέπειτα αλλαγές μπορεί να μετρηθούν με πολύ αντικειμενικό τρόπο.
- Τα αποτελέσματα των τεστ χρησιμοποιούνται για το σχεδιασμό θεραπειών που λαμβάνουν υπόψιν τις δυνάμεις του ατόμου ώστε να αντισταθμιστούν οι αδυναμίες του. Τα αποτελέσματα βοηθούν να αναγνωριστεί ποια είναι τα κυρίως προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν και ποιες θεραπευτικές στρατηγικές πρέπει να εφαρμοστούν. Για παράδειγμα, τα αποτελέσματα μπορούν να κατευθύνουν το σχεδιασμό και την παρακολούθηση μιας θεραπείας αποκατάστασης, ή να παρακολουθούν στενά την ανάκαμψη των δεξιοτήτων μετά από ένα εγκεφαλικό ή μία κρανιοεγκεφαλική κάκωση.
- Έρευνες έχουν δείξει ότι σκορ σε συγκεκριμένα τεστ σχετίζονται με καθημερινές λειτουργικές δεξιότητες, όπως η διαχείριση χρημάτων, η οδήγηση, ή η ετοιμότητα να επιστρέψει ένας ασθενής στη δουλειά. Τα αποτελέσματά σας θα βοηθήσουν τους γιατρούς σας να καταλάβουν καλύτερα τι προβλήματα μπορεί να έχετε στην καθημερινή σας ζωή. Αυτό μπορεί να κατευθύνει το σχεδιασμό για την παροχή βοήθειας σε τομείς που δυσκολεύεστε ή τη θεραπεία.
Τι να περιμένω από μια εξέταση;
Μία νευροψυχολογική εκτίμηση περιλαμβάνει συνήθως μία συνέντευξη και εξέταση με διάφορα τεστ. Κατά τη συνέντευξη, ο νευροψυχολόγος θα συγκεντρώσει και θα εκτιμήσει σημαντικές για αυτόν πληροφορίες. Θα ερωτηθείτε σχετικά με τα συμπτώματά σας, το ιατρικό σας ιστορικό, τυχόν φάρμακα που λαμβάνετε, και άλλους σημαντικούς τομείς. Η εξέταση με τεστ περιλαμβάνει δοκιμασίες με μολύβι και χαρτί ή δοκιμασίες στον ηλεκτρονικό υπολογιστή, και απαντήσεις σε ερωτήσεις. Ο χρόνος που απαιτείται εξαρτάται κάθε φορά από το πρόβλημα προς εξέταση. Σε γενικές γραμμές, χρειάζονται αρκετές ώρες για να αξιολογηθεί το πλήθος των δεξιοτήτων που συμμετέχουν στην επεξεργασία των πληροφοριών. Κάποια τεστ θα είναι εύκολα, ενώ άλλα θα είναι πιο πολύπλοκα. Το σημαντικότερο είναι να δώσετε την καλύτερη κατά το δυνατόν επίδοσή σας. Να έχετε μαζί σας γυαλιά ή ακουστικά βοηθήματα αν τα χρησιμοποιείτε. Προσπαθήστε να ξεκουραστείτε και να χαλαρώσετε πριν την εξέτασή σας. Είναι πιθανό να βρείτε την εξέταση ενδιαφέρουσα, και οι λεπτομερείς πληροφορίες που συλλέγονται θα συμβάλλουν στη φροντίδα σας.
Μετάφραση κατόπιν άδειας από American Psychological Association (APA) Division 40: Clinical Neuropsychology 2011