Τί είναι η ήπια γνωστική έκπτωση (MCI);

Ήπια γνωστική έκπτωση (mild cognitive impairment, MCI) είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει τα πρώιμα προβλήματα μνήμης και σκέψης των ηλικιωμένων. Δεν είναι μια ασθένεια καθεαυτή.

Ενώ πολλοί άνθρωποι εμφανίζουν μια φυσιολογική εξασθένιση στη μνήμη και τη σκέψη καθώς μεγαλώνουν, τα άτομα με MCI βιώνουν προβλήματα τα οποία είναι μεγαλύτερα από ότι δικαιολογεί η ηλικία τους. Παρόλα αυτά, οι δυσκολίες αυτές δεν τείνουν να επηρεάζουν την καθημερινή λειτουργικότητα του ανθρώπου.  

Το MCI μπορεί να προκαλείται από ένα εύρος υποκείμενων καταστάσεων και μπορεί ή όχι να επιδεινωθεί. Μία αιτία του MCI μπορεί να είναι τα αρχικά στάδια της νόσου Αλτσχάιμερ ή μία άλλη μορφή άνοιας. Ωστόσο, άλλες παθήσεις όπως η κατάθλιψη, χαμηλά επίπεδα βιταμινών και προβλήματα θυρεοειδούς μπορούν επίσης να προκαλέσουν παρόμοιες ήπιες δυσκολίες στη μνήμη.

Κάποιοι άνθρωποι με MCI παρατηρούν ότι τα συμπτώματά τους παραμένουν τα ίδια ή ότι βελτιώνονται και επιστρέφουν στη φυσιολογική κατάσταση. Το MCI δεν εξελίσσεται απαραίτητα σε άνοια.

Δεν έχουμε ξεκάθαρη εικόνα του πόσοι άνθρωποι ακριβώς έχουν MCI. Η έρευνα έχει προτείνει ότι ένα ή δύο στα δέκα άτομα άνω των 65 μπορεί να έχουν MCI ή κάποια μορφή γνωστικού ελλείμματος. Παρόλα αυτά, δεν είναι πάντα εύκολο για ένα γιατρό να διαγνώσει το MCI, οπότε είναι δύσκολο να γνωρίζουμε ακριβώς πόσα άτομα έχουν προσβληθεί.

Ποιά είναι η διαφορά ανάμεσα στο MCI και την άνοια;

Ο όρος άνοια περιγράφει ένα σύνολο συμπτωμάτων που μπορεί να επηρεάζουν την ικανότητα ενός ανθρώπου να εκτελεί τις καθημερινές του δραστηριότητες χωρίς βοήθεια.

Αυτά περιλαμβάνουν προβλήματα μνήμης, σύγχυση και αλλαγές στη διάθεση. Ένα άτομο με άνοια θα βιώνει συνήθως δύο ή περισσότερα από αυτά τα συμπτώματα, όπως προβλήματα με τη μνήμη τους ή να χάνονται. Κάποιος, -α με MCI μπορεί να έχει μόνο ένα από αυτά τα συμπτώματα, και αντίθετα με την άνοια κανονικά δε θα είναι σε θέση να εμπλακεί με τις δραστηριότητες της καθημερινής ζωής.

Το MCI οδηγεί στην άνοια;

Εάν έχετε MCI αυξάνεται το ρίσκο που έχετε να εκδηλώσετε άνοια στο μέλλον, ακόμα και αν τα συμπτώματά σας βελτιώνονται με τον καιρό. Παρόλα αυτά, δεν είναι ακόμα ξεκάθαρο πόσοι άνθρωποι με MCI θα αναπτύξουν τελικά άνοια.

Μερικές μελέτες υπολογίζουν ότι κάθε χρόνο, 10-15% των ατόμων με διάγνωση MCI εκδηλώνουν άνοια. Για τους ανθρώπους που τελικά θα εμφανίσουν άνοια, ο χρόνος αυτός μπορεί να κυμαίνεται από άτομο σε άτομο.

Παράγοντες όπως η μεγαλύτερη ηλικία, η κατάθλιψη, ο διαβήτης ή η υψηλή αρτηριακή πίεση μπορούν να αυξήσουν τις πιθανότητες που έχει κάποιος, -α με MCI να αναπτύξει τελικά μία μορφή άνοιας, όπως η νόσος Aλτσχάιμερ.  Τα άτομα με MCI που έχουν ένα γονίδιο επικινδυνότητας που ονομάζεται APOE4 έχουν αυξημένο ρίσκο να αναπτύξουν Αλτσχάιμερ. Η παρουσία αυτού του γονιδίου άλλωστε αυξάνει από μόνη της το ρίσκο για την εμφάνιση του ίδιου του MCI.

Τα συμπτώματα του MCI κανονικά δεν επηρεάζουν ιδιαιτέρως την καθημερινή ζωή. Αυτό σημαίνει ότι κάποιος, -α με MCI, ή και οι κοντινοί του άνθρωποι, μπορεί να μην παρατηρήσουν αρχικά τα σημάδια.

Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Μνήμη

Χάνουν αντικείμενα ή δυσκολεύονται να θυμηθούν πρόσφατες συζητήσεις.

• Προσοχή

Δυσκολεύονται να συγκεντρωθούν, π.χ. να ακολουθήσουν τη ροή ενός προγράμματος στην τηλεόραση, ή όταν δουλεύουν ή ασχολούνται με κάποιο χόμπι.

• Αποπροσανατολισμός

Μπερδεύονται σχετικά με το χρόνο και το μέρος στο οποίο βρίσκονται.

• Γνωστικές δεξιότητες

Προβλήματα με την οργάνωση, το συλλογισμό ή την ολοκλήρωση κάποιας δουλειάς, π.χ. να διαχειρίζονται χρήματα, ή να μαγειρεύουν ένα ισορροπημένο γεύμα.

• Γλώσσα

Δυσκολία να βρουν τις κατάλληλες λέξεις.

• Διάθεση και συμπεριφορά

Κάποιοι άνθρωποι μπορούν να γίνουν ευέξαπτοι ή να έχουν πεσμένη διάθεση.

Το να διαγνωστείτε με MCI σημαίνει ότι μπορείτε να λάβετε την κατάλληλη βοήθεια και υποστήριξη, ώστε αν χρειαστεί, να κάνετε σχέδια για το μέλλον. Θα μπορούσατε επιπλέον να συμμετάσχετε σε κάποια έρευνα ζωτικής σημασίας.

Εάν ανησυχείτε για τη μνήμη ή τη σκέψη τη δική σας ή κάποιου κοντινού σας ανθρώπου, θα πρέπει να μιλήσετε στο γιατρό σας ή στον ειδικό κλινικό ψυχολόγο – νευροψυχολόγο.

Αν ο γιατρός σας ή ο ειδικός υποπτεύεται MCI, τότε μπορεί:

• Να διερευνήσει το ιατρικό ιστορικό και τον τρόπο ζωής σας, ώστε να αποκλείσει άλλες πιθανές αιτίες.
• Να σας παραπέμψει για τεστ μνήμης και νευροψυχολογική εξέταση, απεικονιστικές εξετάσεις ή εξετάσεις αίματος.

Με την ολοκλήρωση της αξιολόγησης ο γιατρός σας θα μπορούσε να αποφασίσει ότι τα συμπτώματά σας οφείλονται σε κάποια άλλη πάθηση, όπως κατάθλιψη, άγχος ή προβλήματα με το θυρεοειδή. Σε αυτήν την περίπτωση, θα είναι σε θέσει να σας προσφέρει την καλύτερη δυνατή θεραπεία.

Εάν διαγνωστείτε με MCI, ο γιατρός σας ή ο ειδικός ψυχολόγος θα είναι σε θέση να συζητήσει μαζί σας τι σημαίνει η διάγνωση για εσάς. Μπορείτε να συνεχίσετε να παίρνετε αποφάσεις για τον εαυτό σας και να κάνετε τα πράγματα που σας δίνουν χαρά.

Καθώς οι άνθρωποι με MCI βρίσκονται σε υψηλότερο κίνδυνο να εκδηλώσουν άνοια, ο γιατρός σας μπορεί να κανονίσει επανεκτιμήσεις για να δει αν τα συμπτώματα χειροτερεύουν με το πέρασμα του χρόνου. Αν όντως χειροτερεύουν, τότε ο γιατρός σας μπορεί να σας παραπέμψει σε μία κλινική μνήμης ή στον κατάλληλο ειδικό για περαιτέρω εξετάσεις.

Αντίθετα με ότι ισχύει για την άνοια, εάν διαγνωστείτε με MCI μπορεί να μη χρειαστεί να ενημερώσετε τις αρχές μεταφορών και οδικής ασφάλειας. Ωστόσο, αν αισθάνεστε ότι τα συμπτώματά σας επηρεάζουν την οδήγησή σας τότε θα πρέπει να ενημερώσετε τις κατάλληλες αρχές ώστε να αξιολογήσουν την περίπτωσή σας. Εάν δεν είστε σίγουροι, θα ήταν καλό να το συζητήσετε με το γιατρό σας.

Προς το παρόν δεν υπάρχει κάποια φαρμακευτική αγωγή ειδικά για το MCI.

Οι κλινικές μελέτες δεν έχουν αποδείξει ότι τα φάρμακα που είναι διαθέσιμα για το Aλτσχάιμερ μπορούν να βοηθήσουν τους ανθρώπους με MCI. Μάλιστα, οι θεραπείες αυτές δε φαίνεται να επηρεάζουν το αν κάποιος με MCI θα εμφανίσει τελικά Αλτσχάιμερ ή κάποια άλλη μορφή άνοιας.

Ο γιατρός μπορεί να παρέχει την κατάλληλη θεραπεία για οποιαδήποτε κατάσταση που μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα, όπως π.χ. ο διαβήτης και η υψηλή αρτηριακή πίεση.

Μη φαρμακευτικές θεραπείες για το MCI, όπως η εξάσκηση της μνήμης καθώς και ασκήσεις/δραστηριότητες στον Η/Υ, βρίσκονται υπό διερεύνηση, ωστόσο τα αποτελέσματα μέχρι τώρα είναι αμφιλεγόμενα. Ο γιατρός σας ή ο ειδικός ψυχολόγος μπορούν να σας προτείνουν πρακτικούς τρόπους για να διαχειριστείτε τα συμπτώματά σας, όπως τη χρήση ενός ημερολογίου ή σημειωματάριου. Μπορούν επιπλέον να σας προτείνουν τρόπους να παραμένετε φυσικά και πνευματικά δραστήριοι, όπως π.χ. με τη συχνή φυσική δραστηριότητα.

Καθώς κάποιοι άνθρωποι με MCI δύναται να βρίσκονται στα αρχικά στάδια της νόσου Αλτσχάιμερ, οι ερευνητές συνεχίζουν επισταμένα να διερευνούν εάν πιθανές νέες θεραπείες για την άνοια θα μπορούσαν να λειτουργήσουν στα άτομα με MCI.

Καθώς δεν υπάρχει κάποιος σίγουρος τρόπος για την πρόληψη του MCI, η έρευνα για να μάθουμε περισσότερα για τους παράγοντες κινδύνου αυτής της κατάστασης βρίσκεται σε εξέλιξη.

Παρόλα αυτά, υπάρχουν πράγματα που μπορούμε να κάνουμε για να διατηρούμε τους εγκεφάλους μας όσο το δυνατό πιο υγιείς, μειώνοντας το ρίσκο για άνοια καθώς επίσης και την πιθανότητα να αναπτύξουμε MCI.

Τα πράγματα αυτά περιλαμβάνουν συστάσεις όπως:

• Μην καπνίζετε

• Παραμείνατε πνευματικά και φυσικά δραστήριοι
• Τρώτε υγιεινά
• Περιορίστε την ποσότητα αλκοόλ που καταναλώνετε
• Διατηρείτε την αρτηριακή πίεση, το σάκχαρο και τα επίπεδα χοληστερίνης σε φυσιολογικά επίπεδα